Ήταν η έκτη φθινοπωρινή πεζοπορική διαδρομή, του Ομίλου Φίλων του Δάσους Λαμίας, αυτή τη φορά στη Χαλκωμάτα.
Μια περιοχή τόσο κοντά μας, μα τόσο άγνωστη και ως τοπωνύμιο παρότι εκεί διαδραματίστηκαν διαχρονικά σημαντικά ιστορικά γεγονότα.
Η κατεύθυνση νότια της Λαμίας προς Κόμμα – Ηράκλεια και περνώντας τη γέφυρα του Ασωπού ποταμού στην παλιά Εθνική οδό Λαμίας – Άμφισσας.
Ανηφορίζοντας είναι η περιοχή της Χαλκωμάτας όπου περπατώντας συναντάει κανείς διαδοχικά το μνημείο του Επισκόπου Σαλώνων Ησαΐα, ηγετική μορφή της Επανάστασης του 1821 στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα.
Ήταν ο πρώτος ιεράρχης που «έπεσε» κατά τη διάρκεια του Αγώνα.
Ο Ησαΐας γεννήθηκε το 1778 στη Δεσφίνα Παρνασσίδας. Έφερε το κοσμικό όνομα Ηλίας και σε ηλικία είκοσι ετών έγινε δόκιμος μοναχός στη Μονή Τιμίου Προδρόμου της περιοχής. Αργότερα χειροτονήθηκε διάκονος στη Μονή Οσίου Λουκά και ονομάστηκε Ησαΐας. Στις 27 Μαρτίου 1821 με τον επίσκοπο Ταλαντίου Νεόφυτο χοροστάτησαν σε δοξολογία στη Μονή του Οσίου Λουκά και κήρυξαν την Επανάσταση.
Την 1η Απρίλη ορίστηκε μέλος επαναστατικής διοικητικής επιτροπής της Στερεάς Ελλάδας που συγκροτήθηκε στη Λιβαδειά και εντάχθηκε στο σώμα του Πανουργιά ως απλός στρατιώτης. Κατά την κάθοδο του Ομέρ Βρυώνη στην Ανατολική Στερεά, σε σύσκεψη στη Χαλκωμάτα (20 Απριλίου 1821) ανάμεσα στους Αθανάσιο Διάκο, Πανουργιά και Δυοβουνιώτη, αποφασίστηκε να πολεμήσει ο Πανουργιάς στα χωριά Χαλκωμάτα και Μουσταφάμπεη, ο Διάκος στην Αλαμάνα και ο Δυοβουνιώτης στον Γοργοπόταμο.
Η σφοδρή επίθεση των Τούρκων εναντίον της Χαλκωμάτας στις 23 Απρίλη 1821 διέλυσε το σώμα του Πανουργιά και στη σκληρή εκείνη μάχη ο Ησαΐας έπεσε νεκρός, όπως και ο αδελφός του παπα-Γιάννης.
Ανηφορίζοντας με θέα τον κάμπο της Λαμίας και το υπέροχο φυσικό τοπίο, φθάνουμε σ’ ένα άλλο μνημείο, της μάχης των Θερμοπυλών το 1941, το μνημείο των Αυστραλών – Νεοζηλανδών. Εκεί το 1941 το βρετανικό εκστρατευτικό σώμα (Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί) είχε υποχωρήσει και συμπτυχθεί στην περιοχή των Θερμοπυλών και του περάσματος του Μπράλου με σκοπό την καθυστέρηση των γερμανικών δυνάμεων που κατευθύνονταν στην Αθήνα.
Το 2/2 ” field regiment association Australia” Σύνταγμα Πεζικού του Βασιλικού Αυστραλιανού Πυροβολικού, υπερασπίστηκε την συγκεκριμένη τοποθεσία την 21 και 22α Απριλίου 1941, συμβάλλοντας στην καθυστέρηση της Γερμανικής προέλασης για 30 κρίσιμες ώρες , έχοντας νεκρούς και τραυματίες. Στην μνήμη αυτής της μάχης πρόσφατα
κατασκευάστηκε το μνημείο από το ΚΕΥΠ με χρήματα των συγγενών των θυμάτων.
Δυο ώρες γεμάτες φύση, ιστορία και σκέψεις για την επόμενη πεζοπορική διαδρομή που αλλάζει μέρα και ώρα, λόγο της χειμερινής περιόδου.
Οι εξορμήσεις θα γίνονται τα πρωινά Κυριακής, αρχίζοντας καιρού επιτρέποντος την μεθεπόμενη Κυριακή 7 Νοέμβρη στην περιοχή της Ανθήλης και το Δέλτα του Σπερχειού.